De tentoonstelling ‘Portret in portret’ in het Dordrechts Museum toont met 100 portretten vanaf de zestiende eeuw tot heden een overzicht van portretten waarop nog een ander portret is te zien.
Het zelfportret van Van der Helst uit 1667 is een mooi voorbeeld van een dergelijk portret. De schilder heeft in zijn linkerhand enkele penselen, een schildersstok en een palet. Op het palet is te lezen: ‘Dit is Bartholomeus van der helst fecit 1667’. In zijn andere hand toont de schilder een medaillon met een miniatuurportretje van prinses Maria Henriëtte Stuart (1631-1660). Van der Helst had de jonge weduwe van Willem II van Oranje in 1652 geportretteerd. Het is het enige hofportret dat van de schilder bekend is. Wellicht heeft de schilder zich juist met deze uitzondering in zijn oeuvre geportretteerd, om de eer te tonen die hij met deze opdracht uit hofkringen had behaald. Lees hier meer over dit zelfportret
Op de tentoonstelling in Dordrecht is niet het geschilderde zelfportret te zien, maar een mezzotint naar dit portret door Abraham Bloteling (1640-1690).
Deze grafische techniek, ook wel zwarte kunst genoemd, werd halverwege de jaren zestig in Holland geïntroduceerd. Hiermee kon met grijs- en halftonen worden gewerkt waardoor meer nuancering mogelijk was. Bloteling was een van de eerste graveurs in Holland die zich in deze techniek specialiseerde. Zijn vroegste mezzotint dateert uit 1667. Dit portret van Van der Helst van een fors formaat zal een van zijn vroegere mezzotinten zijn geweest.
Bartholomeus van der Helst 